Vergunningen nodig? Reglementering rond het plaatsen van bijgebouwen in de tuin

Disclaimer: Onderstaande is hetgeen geldt op datum van 15 mei 2021. Het is aangeraden steeds na te gaan of deze tekst nog actueel is op het moment u overweegt een bijgebouw te plaatsen.

Nagenoeg dagdagelijks krijgen wij vragen van klanten omtrent de reglementering rond het plaatsen van een bijgebouw in de tuin.
Mag dit? Kan dit? Wat mag? Hoe hoog? Hoe groot? In welke materialen? Etc.

Gezien wij bij ANNE-X zeer kwaliteitsvolle bijgebouwen plaatsen welke enkele generaties zullen overleven, is het van het grootste belang dat deze reglementering wordt opgevolgd.
Immers, het is voor niemand fijn als de opbouw wordt stilgelegd, wegens een klacht van een buur of een toevallige voorbijrijdende ambtenaar van stedenbouw.
Vooreerst moet gezegd dat dit geen makkelijke materie is en dat er geen kant-en-klaar antwoord bestaat welk antwoord geldt voor om het even welk bijgebouw.
We benadrukken dat de reglementering terzake regio-gebonden is en dat de wetgeving in Wallonië verschilt van de wetgeving in Brussel, zoals de wetgeving in Brussel verschilt van de wetgeving in Vlaanderen.
In dit betoog beperken we ons tot de wetgeving in Vlaanderen! Later zullen we een duidelijke ANNE-X blog schrijven over de algemene reglementeringen over deze specifieke materie in Brussel en Wallonië.
Voor wat betreft de wetgeving van Vlaanderen lezen we al het nodige op het omgevingsloket, www.omgevingsloket.be, waardoor we hieronder diverse teksten vanop deze website zullen citeren.

Basisprincipe: Vergunningsplicht
Het plaatsen van losstaande bijgebouwen in de tuin zoals een tuinhuis, serre, schuurtje, poolhouse of garage is in principe vergunningsplichtig.
Ook het uitbreiden van een woning is in principe vergunningsplichtig.
Voor sommige ingrepen aan en rond de woning geldt echter een volledige vrijstelling (= i.e. je hoeft niets te vragen, het mag gewoon) of een verplichte melding (= i.e. toch even melden aan de gemeente, maar normaliter zal deze geen bezwaar hebben, indien je onder de “melding” valt).
M.a.w., onder voorwaarden kan een vrijstelling van de vergunningsplicht, noch valt men onder meldingsplicht (“vrijstelling”) of moet men gewoon melden (i.e. “zodat de gemeente op de hoogte wordt gebracht van uw intenties”). Hier vindt u de algemene voorwaarden die in heel Vlaanderen gelden. De gemeente kan bijkomende voorwaarden opleggen. Informeer dus altijd bij de gemeente! Een eenvoudig emailtje naar de dienst omgeving volstaat.
Nota: sowieso, indien dit bijgebouw een woonfunctie heeft, ongeacht de grootte, hoogte, of inplantingsplaats, is hiervoor altijd een vergunning en de medewerking van een architect verplicht. Dit geldt ook voor als woning gebruikte containers, mini-huisjes en andere constructies.
Voldoet uw ingreep niet aan de lokaal geldende voorwaarden voor vrijstelling, noch meldingsplicht, dan is het aanvragen van een vergunning verplicht. Dit moet uiteraard voorafgaand aan de werken gebeuren.
Algemene regels over vrijstelling en melding (Vlaams niveau)

A. Vrijstelling
In heel wat gevallen geldt een vrijstelling van vergunningsplicht én meldingsplicht voor het optrekken van vrijstaande bijgebouwen in de zij- en/of achtertuin. Het kan hier gaan over een tuinhuis, poolhouse, vrijstaande carport, vrijstaande garage, vrijstaande terrasoverkapping, serre…
De vrijstelling geldt enkel als aan een aantal voorwaarden voldaan is:
Er geldt een maximum van 40 vierkante meter oppervlakte aan vrijstaande bijgebouwen per woning. Let op: ook reeds bestaande losstaande bijgebouwen worden hierbij meegerekend.
De vrijstelling geldt enkel als de losstaande bijgebouwen:
• een hoogte van 3,5 meter niet overschrijden (dit is de totale hoogte, gemeten tot het hoogste punt van het bijgebouw)
• volledig binnen een straal van 30 meter van de woning opgetrokken worden
• in de zijtuin 3 meter van de perceelsgrens blijven
• in de achtertuin 1 meter van de perceelsgrens blijven of tegen een bestaande scheidingsmuur op de perceelsgrens gebouwd worden zonder de bestaande scheidingsmuur te wijzigen
De vrijstelling geldt niet als de losstaande bijgebouwen opgetrokken worden in ruimtelijk kwetsbaar gebied.
De algemene checklist “vrijstellingen” bevat nog aanvullende voorwaarden.
Vrijstelling is enkel mogelijk als:
• Niet strijdig met voorschriften van een bijzonder plan van aanleg (BPA), gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of minder dan 15 jaar oude verkavelingsvergunning, tenzij de gemeente dit plan of de vergunning heeft opgenomen in een lijst waarbinnen de Vlaamse vrijstellingsregeling voorrang krijgt op de voorschriften van het plan.
• Niet strijdig met stedenbouwkundige verordeningen van gewest, provincie of gemeente. Merk op dat de gewestelijke verordening rond hemelwater vaak oplegt dat u gebouwen en verhardingen enkel kan oprichten als u een infiltratievoorziening voor hemelwater aanlegt.
• Niet strijdig met uitdrukkelijke voorwaarden van de bestaande stedenbouwkundige vergunningen en omgevingsvergunningen.
• Uw gemeente de vrijgestelde handeling voor deze ingreep niet meldingsplichtig heeft gemaakt.
De vrijgestelde handelingen mogen niet uitgevoerd worden als ze strijdig zijn met andere wetgeving, zoals:
• erfdienstbaarheden (wegen, waterwegen, spoorwegen)
• burgerlijk wetboek (lichten en zichten, gemene muur, …)
• natuurwetgeving
In onderstaande gebieden is een vrijstelling niet mogelijk:
• binnen een 5 meter brede strook vanaf de bovenste rand van het talud van waterlopen;
• in de erfdienstbaarheidszone langs grachten van algemeen belang:
• in de afgebakende oeverzones.
In onderstaande situaties mogen vrijgestelde werken enkel uitgevoerd worden na het verkrijgen van een machtiging van het agentschap Onroerend Erfgoed:
• op percelen met beschermde monumenten,
• in beschermde cultuurhistorische landschappen of aangeduide erfgoedlandschappen,
• in beschermde stads- en dorpsgezichten,
• in beschermde archeologische monumenten.
De gemeente kan bijkomende voorwaarden opleggen. Informeer dus altijd bij de gemeente.

Voorbeeld:
Iemand wil in zijn achtertuin een vrijstaand tuinhuis plaatsen. Momenteel staat er al een serre van 15 m². Het vrijstellingsbesluit maakt het mogelijk om zonder stedenbouwkundige vergunning én zonder melding een tuinhuis te bouwen dat 25m² groot is (want 15 + 25 = 40) en lager dan 3,5 meter, mits aan alle voorwaarden uit de checklist vrijstellingen voldaan is.
Medewerking architect verplicht?
Als een omgevingsvergunning of melding verplicht is, dan is in principe ook altijd de medewerking van een architect verplicht.
Voor een aantal ingrepen geldt een vrijstelling van de verplichte medewerking van een architect. Voorwaarde is wel dat deze ingrepen noch de oplossing van een constructieprobleem met zich meebrengen, noch de stabiliteit van het gebouw wijzigen.
Het gaat ondermeer om het plaatsen van:
• een duiventil, een volière of een hok voor dieren, niet groter dan 40m², kroonlijsthoogte beperkt tot 3m en nokhoogte tot 4,5m, met bijbehorende afrastering
• een tuinhuisje, een bergplaats, een garage of een carport, niet groter dan 40m², kroonlijsthoogte beperkt tot 3m en nokhoogte tot 4,5m
• een serre, niet groter dan 40m², kroonlijsthoogte beperkt tot 3m en nokhoogte tot 4,5m
Specifiek wat betreft de bijgebouwen is een medewerking van een architect niet verplicht voor de handelingen waarvoor de gemeentelijke stedenbouwkundige verordening een vergunning voorschrijft terwijl de decreten en besluiten met betrekking tot de ruimtelijke ordening een dergelijke vergunning niet vereisen.
Om het even te proberen te verduidelijken: voor dit type constructies is dus wél een vergunning nodig, doch geen architect. Dan spreekt met van een vereenvoudigde vergunning. Voor vergunningsaanvraag of melding van een eenvoudige ingreep, kunt u gebruik maken van een vereenvoudigd loket: de snelinvoer.

B. Melding
Naast de volledige vrijstelling of de vergunningsplicht bestaat er dus ook een meldingsplicht. Via het omgevingsloket dient dan de weg van melding te worden gevolgd.
De meldingsplichtige stedenbouwkundige handelingen worden bepaald in het besluit van de Vlaamse Regering van 16 juli 2010 betreffende de meldingsplichtige handelingen ter uitvoering van de VCRO. Daarnaast is ook het opstarten en beëindigen van een zorgwoning meldingsplichtig.
Zoals hierboven reeds aangehaald, is het uitbreiden van een woning in principe vergunningsplichtig.
Onder bepaalde voorwaarden is de vergunningsplicht vervangen door een meldingsplicht. Hier vindt u de algemene voorwaarden die hiervoor in heel Vlaanderen gelden. De gemeente kan bijkomende voorwaarden opleggen. Informeer dus altijd bij de gemeente.
Voor de aanbouw van bijgebouwen aan de woning zoals een veranda, een terrasoverkapping, een carport tegen de zijgevel, een annex met bijkeuken of een kleine gelijkvloerse uitbreiding wordt de vergunningsplicht onder voorwaarden vervangen door een meldingsplicht.
De meldingsplicht vervangt de vergunningsplicht enkel als aan een aantal voorwaarden voldaan is:
• maximum van 40 vierkante meter aangebouwde bijgebouwen per woning. De bestaande aangebouwde bijgebouwen, zoals veranda’s en bijkeukens moeten meegeteld worden bij de berekening van deze maximale oppervlakte.
De meldingsplicht geldt enkel voor aangebouwde bijgebouwen die:
• niet hoger zijn dan 4 meter, gemeten vanaf de grond
• de functie van de woning en het aantal woongelegenheden niet wijzigen
• in de zijtuin minstens 3 meter van de perceelsgrens blijven
• in de achtertuin minstens 2 meter van de perceelsgrens blijven
• of tegen een aanpalend gebouw zijn gebouwd. Ze mogen tot op de perceelsgrens reiken, voor zover de bestaande scheidingsmuur niet gewijzigd wordt. De bouwdiepte van het bijgebouw mag de bouwdiepte van het aanpalend gebouw niet overschrijden.
Een melding is enkel mogelijk indien voldaan wordt aan de voorwaarden uit de algemene checklist ‘melding’.
Doorloop deze checklist grondig.
De gemeente kan bijkomende voorwaarden opleggen. Informeer dus altijd bij de gemeente.
Melding enkel mogelijk als:
• Niet zonevreemd
• Niet strijdig met voorschriften van een bijzonder plan van aanleg (BPA), gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of verkavelingsvergunning
• Niet strijdig met stedenbouwkundige verordeningen van gewest, provincie of gemeente
• Niet strijdig met uitdrukkelijke voorwaarden van de bestaande stedenbouwkundige vergunningen of omgevingsvergunningen
• Niet in een oeverzone
• Niet in de 5 meter brede strook langs ingedeelde waterlopen
• Niet voor de rooilijn
• Niet in een achteruitbouwstrook
• De gemeente heeft de meldingsplicht voor deze ingreep niet vergunningsplichtig gemaakt.
De vrijgestelde handelingen mogen niet uitgevoerd worden als ze strijdig zijn met andere wetgeving, zoals:
• erfdienstbaarheden (wegen, waterwegen, spoorwegen)
• burgerlijk wetboek (lichten en zichten, gemene muur, …)
• natuurwetgeving Het gaat niet om beschermd erfgoed:
• perceel met beschermde monumenten
• beschermd cultuurhistorisch landschap of aangeduide erfgoedlandschap
• beschermd stads- of dorpsgezicht
• beschermd archeologische monument
Voldoet uw ingreep niet aan de lokaal geldende voorwaarden voor meldingsplicht, dan is het aanvragen van een vergunning verplicht. Dit moet uiteraard voorafgaand aan de werken gebeuren.
Als een omgevingsvergunning of melding verplicht is, dan is in principe ook altijd de medewerking van een architect verplicht.
Voor een aantal ingrepen geldt een vrijstelling van de verplichte medewerking van een architect. Voorwaarde is wel dat deze ingrepen noch de oplossing van een constructieprobleem met zich meebrengen, noch de stabiliteit van het gebouw wijzigen.
Het gaat ondermeer om:
• de verbouwings- en inrichtingswerkzaamheden of de werkzaamheden voor de geschiktmaking van lokalen
• het aanbrengen van een gevelsteen, een bepleistering of een andere gevelbekleding, zonder dat een wijziging van de fundering noodzakelijk is
• het aanbrengen, wijzigen en dichtmaken van raam- en deuropeningen
• het aanbrengen van dakvlakvensters en/of fotovoltaïsche zonnepanelen en/of zonneboilers in het dakvlak of op een plat dak
• het aanbrengen van dakuitbouwen over maximaal één vierde van de dakoppervlakte
• het plaatsen van verluchtings-, luchtbehandelings-, rookafzuig- of luchtafzuiginstallaties
• het plaatsen van zonnetenten of markiezen die ingeklapt, opgevouwen of ingerold kunnen worden
• het plaatsen van schotelantennes.

Zozo, een hele boterham dus hé! Hopelijk bracht dit artikel een beetje meer verduidelijking! Wens je een ANNE-X in je tuin, wij staan je met raad en daad bij, op elk vlak! Sowieso qua esthetiek en invulling, maar ook technisch en administratieve raad! Contacteer ons vandaag nog via celine@anne-x.com

Download hier de volledige tekst:

Reglementering rond het plaatsen van bijgebouwen in de tuin DRAFT